Sentiment algo olarak yeni yazımızı sizinle paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz.

Son dönemde bireysel yatırımcıların en çok şikayet ettikleri konulardan biri algoritmalar. Son iki senede özellikle HFT (high frequency trading; yüksek frekanslı işlem) yapan robot ve algoritmalar yarattıkları likidite ve hacim ile borsada piyasa yapıcı konumuna yükselmiş durumda. Bunun doğal bir sonucu da gün içi ve gün aşırı hem hisse bazlı hem de endeks bazlı volatilitenin (hareketlilik) ciddi oranda yükselmiş olması. Fiyat hareketlerinin bu oynaklığı özellikle bu hareketlerden para kazanan bu yapılar için bulunmaz fırsat. Peki HFT’lerin aslında oynadıkları oyun ve taktikleri nedir? Neden hep kazanırlar? Stratejilerinin çalışmasının nedeni nedir?

Her ne kadar parayı kazandıkları yer fiyat hareketliliği olsa da aslında konunun özünde kitle psikolojisi yatmaktadır. Çünkü bir algoritma bir fiyatı tek başına ancak belirli limitler dahilinde aşağı çekebilir. Eğer bu aşağı baskılama hareketinde yeterince katılımcı sayısına ulaşamazsa mecburen yönünü tekrar değiştirmek durumundadır. Bu aynı şekilde yukarı yönlü hareketler için de geçerlidir. Bunu aslında emlak komisyonu işlemi yapan insanlara benzetiyorum. Hayatımda birkaç kez ev alıp satmışımdır. Ne zaman bir evimi satmak istesem emlak komisyoncusu arkadaşlar, her zaman verdiğim fiyattan aşağı teklifler ile gelirler. Diyelim ki 300 bin TL’ye ev satmak istiyorum, bana hiç bu teklif ulaşmaz. İlla 250 bin TL teklif eden bir müşteri vardır, o gelir. Ama ne zaman ev almak istesem, hiç param yetmez. 😊 300 bin TL’ye ev almak isterim, ama o evler illaki en az 350 bin TL’dir. Bunu birkaç kere yaşamış bir insan olarak konuya vakıfım ama ilk karşılaştığımda deneyimsizdim tabi. İşte bu algoritmalar da benzer bir süreçten beslenir. Dolayısıyla almak istediğiniz bir hisseyi illaki yukarıdan alırsınız ve satmak istediğinizi de illaki aşağıdan satarsınız. Borsa da hisselerde her gün %3’ler %5’ler ya da         %-3’ler %-5’ler görülmesinin nedeni budur. Hisselerin aşağı ya da yukarı delice hareketlerini de yaratan bu yapıdır.

Algoritmalar artık borsa hayatımızın bir parçası. Bunların giderek gelişen teknolojik imkanlarla ve oluşturdukları sermaye sayesinde her gün daha güçlü olacakları da ortada. Yani artık geri dönmek, yasak vb. konuları geçerliliğini yitirmiş durumda. Önce bu durumu kabullenmek gerekiyor. Bu durumu kabullendikten sonra sormamız gereken; ben bu ortamda nasıl para kazanabilirim ya da nasıl birikim yapabilirim olmalı. Çünkü, bu ortamda kendimize bir yer bulamazsak, dişlinin çarklarında ezilip bu oyunun kaybeden tarafında olmak çok kolay ve hızlı gerçekleşecek.

Aslında bunun için bu algoritma ve robotların sizden ne yapmanızı istediğini bilelim ve artık onu yapmayalım. Borsadaki bu algoritmaların temel amacı psikolojik olarak her iki yönde kırılmalar yaratmaktır. Uzun pozisyonları aşağıdan zararla kapattırmak, kısa pozisyonları yukarıdan zararla kapattırmak isterler. Bunu yapabildikleri zaman ise ters işlemler gerçekleştirerek, daha önce aldıkları pozisyonları realize ederler ve para kazanırlar. Örnek olarak aşağıdan sattığınız bir pozisyonunuzu sert yukarı sürdükleri zaman pişmanlık duygusu ile yukarıdan aldığınızda aslında bu tuzağa düşmüş olursunuz. Ya da aşağıdan açtığınız bir shortta yukarıdan stop olup, tekrar aşağı sürdükleri zaman pişmanlıkla tekrar short açarsanız yine aynı tuzağa düşmüş olursunuz. Burada niyet size o pişmanlığı yaşatmak ve duygularınızla hareket ederek yanlış kararlar vermenize sebep olmaktır. Bunu kitlesel bir aksiyon olarak yaptıklarında ise kazandıkları toplam para bu pişmanlıkların meyveleridir.

O zaman şimdiye kadar bildiğimiz iki durum var: Birincisi bu algoritmalardan kurtulmak mümkün değil. İkincisi ise duygularınızla hareket ederseniz bu makinalara para kazandırırsınız çünkü onların hem duyguları yoktur, hem de amaçları duygularınızı manipüle etmektir.

Bu makinalarda olan ve peki sizde de olması gereken 3. özellik nedir?

-Plan ve Strateji

Onların bir oyun planı, stratejisi ve bunu uygularken kullandıkları taktikleri varsa sizin de bir plan ve stratejinizin muhakkak olması gerekir. Borsa ciddi bir iştir ve çalışmak gerektirir. Sizin de işlem yaparken elinizde bir mekanik strateji ve taktik olmalı. Strateji ve taktik kullandıkça sizi aynı zamanda duygularınızdan arındırmaya başlar ve yanlış yatırım kararları vermenizi engeller. Bu stratejinin içinde yatırıma giriş noktaları, çıkış noktaları, para yönetimi, risk yönetimi gibi konular olmalı ve herhangi bir hisse alırken ya da kaldıraçlı işlemler yaparken artık bir rutinmiş gibi bu stratejinizi uygulayabilmelisiniz.

Burada şu soru akıllara geliyor? Oyun planımı, taktik ve stratejimi nasıl geliştiririm? Bunu belirlerken öncelikle işlem sıklığınız ve borsa ile ne kadar meşgul olabildiğiniz sorusuna cevap vermeniz gerekli. Eğer her saat verilerinizi inceleyebiliyor ve her an pozisyon alabiliyorsanız, mesela gün sonları bakıp pozisyon alabiliyorsanız farklı bir modele ihtiyaç duyarsınız. Aynı şekilde sermayenizin ne kadarını riske edebildiğiniz ile ilgili soruya da cevap vermeniz gerekir. Yani risklerinizi belirlemelisiniz. İşlem sıklığınız ve risklerinizi belirledikten sonra, karar verme mekanizmanızdaki bilgi kaynaklarınızı incelemelisiniz. Bilgi kaynakları çok çeşitli olabilir; örneğin borsayı bilen bir arkadaşınız, sosyal medya fenomenleri, kendi teknik ve temel analiz beceriniz, aracı kurum raporları vb. ya da SENTIMENT ALGO gibi davranışsal analiz. Ama aslında bilgi kaynaklarınızdan daha önemli olan bilgi kaynaklarınızın başarısıdır. Bunlar üzerine çalışmalı ve istatistiklerini ve başarı oranlarını çıkarmalı, bunları nasıl kullanabileceğinizi öğrenmelisiniz. Son olarak da tüm bunları belirledikten sonra yaptığınız işlemleri kayıt altına almalı ve başarılı olanları ve olmayanları ayırıp, bunların nedenlerini araştırıp, geriye dönük modelinizi geliştirmelisiniz. Tüm bunlardan çıkaracağımız sonuç ise mutlak bir disiplin ve çalışma kararlılığına ihtiyaç duymanızdır.

SENTIMENT ALGO bu olayın neresinde?

SENTIMENT ALGO bir davranışsal analiz algoritmasıdır. Yani biraz önce söylediğim psikolojik etmenleri piyasa içerisinde inceleyip sonuçlar çıkarır. Kitlelerin anlık psikolojilerini ölçer ve bunları değerlere dönüştürür. SENTIMENT ALGO ile fiyat hareketlerine takılmadan, işin psikolojik tarafına dair bir modeliniz ve stratejiniz olur.

SENTIMENT ALGO biraz önce bahsettiğimiz algoritmaların kırılma yaşattıkları ve yaşatamadıkları psikolojik seviyeleri görmenizi sağlar. Bu sayede korku, çılgınlık ve panikten sizi uzaklaştırır. Hava durumu ölçer gibi fırtına öncesi uyarısını yapar, hava ne kadar kapalı olsa da güneş açacak diyebilir.

Borsa ve yatırım daha önce yazdığım gibi ciddi bir iştir. Ciddiyetle yaklaşırsanız sizin hayatınızı devam ettirme, finansal özgürlük kazanma ve hatta var olan hayat standartlarınızın üzerine çıkmanızı sağlar. Ciddiyetsiz yaklaşırsanız ise sadece para kaybedersiniz. Bu açıdan bakınca eğer ciddiyetsiz yaklaşacaksanız, borsa ile kendiniz yormayın. Çünkü şans oyunları ile kazanma şansınız daha yüksektir. En azından orada sizi bu şekilde yıpratacak, günlerce acı çektirecek robot ve algoritmalarla uğraşmazsınız, bir kere de kazanır ya da kaybedersiniz.